Leczenie uzależnienia i współuzależnienia

LECZENIE UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU

Terapia uzależnienia od alkoholu

W polskim lecznictwie stosowane są głównie oddziaływania terapeutyczne oparte na modelu psychoterapii strategiczno-strukturalnej.

Etap pierwszy obejmuje pracę nad uznaniem własnego uzależnienia i powstrzymaniem się od picia i dotyczy zrozumienia uzależnienia i zasad terapii, rozpoznania własnego uzależnienia i bezsilności wobec alkoholu, wspierania wczesnej abstynencji, zmiany tożsamości alkoholowej pacjenta.

Etap drugi dotyczy pracy nad rozbrajaniem mechanizmów uzależnienia i zapobieganiem nawrotom w odniesieniu do mechanizmu nałogowej regulacji emocji, mechanizmu iluzji i zaprzeczania oraz mechanizmu rozpraszania i rozdwajania „ja”.

Etap trzeci opiera się na pracy nad zmianą zachowań i sytuacji społecznej pacjenta w postaci wycofania się z sytuacji wysokiego ryzyka, naprawiania szkód spowodowanych przez picie oraz uczenia się umiejętności zapobiegania nawrotom.

Etap czwarty dotyczy pracy nad rozwiązaniem problemów osobistych związanych z naprawianiem szkód spowodowanych przez picie, zmian tendencji autodestrukcyjnych, zmian destrukcyjnych form relacji z otoczeniem oraz budowania pozytywnej wizji własnej osoby i życia.

Cele terapii osób uzależnionych da się sprowadzić do trzech głównych, czyli:

  • utrzymywania stałej abstynencji,
  • wprowadzenia konstruktywnych zmian w życiu,
  • zapobiegania nawrotom picia.

Przyjmuje się, że te połączenie tych trzech celów razem może przynieść sukces w postaci trwałej abstynencji i tego, co jest najważniejsze, trzeźwego stylu życia.

Ważnym założeniem terapii jest to, że alkoholika trzeba nauczyć żyć z jego chorobą. Przede wszystkim musi wiedzieć, na co jest chory, musi się przyjąć, że rzeczywiście jest chory, musi poznać przebieg i objawy swej choroby. Musi się dowiedzieć, jak sobie radzić z głodem alkoholowym, jak ma sobie radzić w sytuacjach, gdy np. zaproponują mu alkohol. Trzeba mu powiedzieć, co ma robić, a czego nie robić.

Tę wiedzę posiadają terapeuci. Dlatego trzeba drugim ważnym założeniem terapii jest to, że osoba poszukująca pomocy musi oddać się w ręce tych, którzy się w chorobie alkoholowej znają. Nie jest to proste, zwłaszcza, że sporo osób pijących zaczęło się alkoholizować dlatego, gdyż nie potrafiło zbudować satysfakcjonujących i trwałych relacji. A współpraca z terapeutą to właśnie taka nastawiona na rozwiązywanie problemów i trwała relacja.

Trzecie założenie leżące u podłoża terapii mówi, że najważniejsze są konstruktywne i postępujące zmiany w życiu. Nie wystarczy, że alkoholik przestał pić. Z tego nic jeszcze nie wynika, a zaprzestanie picia bez zmiany życia jest gwarantem szybkiego powrotu do nałogu. Trzeźwiejący alkoholik musi zmienić styl życia. Nauczyć się funkcjonować inaczej niż dotychczas. Od nowa poznać swoje emocje, zrozumieć je, zrozumieć, dlaczego ich unika i zmierzyć się z tym. I dopiero potem można skupić się na zapobieganiu nawrotom. Niestety, alkoholizm jest chorobą chroniczną, czyli możliwe są jej nawroty nawet po dłuższych okresach niepicia.

Ruchy samopomocowe

Oprócz leczenia alkoholizmu za pomocą psychoterapii w Polsce istnieją jeszcze trzy inne formy samopomocy: Ruch Anonimowych Alkoholików, Stowarzyszenia Abstynentów i zmieniające się w stowarzyszenia Kluby Abstynenta (wcześniej Kluby Pacjenta).

Idee samopomocowe to koncepcje, które mówią, że najlepiej będą pomagać sobie osoby, które same przeszły przez podobny problem czy trudną sytuację. W tym wypadku są to trzeźwiejący lub trzeźwi alkoholicy. Najbardziej popularny ruch, to międzynarodowa organizacja Anonimowi Alkoholicy. Skupia osoby uzależnione, które próbują radzić sobie z problemem alkoholowym. Istotą spotkań tzw. mitingów jest, z jednej strony, dzielenie się uczestników swoimi przeżyciami. Podczas spotkania obowiązują pewne zasady: nie wolno dawać rad, nie wolno sobie przerywać. To jest bardzo pożyteczne i potrzebna forma pracy osób uzależnionych nad sobą. Trochę jak w lustrze daje możliwość zobaczenia się oczami innych. Także w każdej opowieści drugiego człowieka można odnaleźć kawałek swojej historii.

Ważnymi cechami charakterystycznymi dla grupy samopomocy są:

  • jednorodność (składają się one z osób z podobnymi problemami i podobnym doświadczeniem),
  • dążenie do wspólnego celu oraz
  • opieranie się na członkach grupy.

Skuteczność pomocy zależy od zaangażowania, umiejętności oraz wiedzy członków.

Terapia osób współuzależnionych

Jeśli w domu jest osoba pijąca nałogowo, to jest to problem całej rodziny. Pomocy potrzebują wszyscy. I ten nadużywający alkoholu, i współuzależniona żona (mąż), i w pewnym momencie również dzieci. Nie da się inaczej naprawić rodziny, bo przystosowanie do patologicznej sytuacji dotyczy wszystkich jej członków.

W przypadku leczenia osób współuzależnionych często leczenie odbywa się w grupach, które mają charakter edukacyjno-terapeutyczny. Liczą od sześciu do dwunastu osób. Spotkacie zawiera zawsze część edukacyjną, podczas której mówi się, na przykład, czym są mechanizmy uzależnienia, mówi się o zachowaniach, które sprzyjają lub nie sprzyjają budowaniu dobrych związków oraz o własnych emocjach, jakie się z tym wiążą. Ważnym elementem terapii jest to, że na każdej sesji można podzielić się swoimi wrażeniami, o tym, czego się obecnie doświadcza. Zajęcia w grupie uczą, co zrobić, by uzyskać wolność emocjonalną, Ta wolność to zrozumienie i uwierzenie w słowa: nie jestem już tak mocno skoncentrowana na mężu i jego zachowaniach wynikających z picia. Grupa pomaga zmienić swoje myślenie o chorobie alkoholowej, zmienić myślenie o zachowaniu partnera, nauczać się tego, jak żyć z tym, że on pije.

Bardzo skuteczną metodą leczenia jest terapia indywidualna. Każda ze współuzależnionych osób inaczej radzi sobie ze swoją sytuacją. Wiele zależy od tego jak zachowuje się osoba pijąca, w jakiej fazie uzależnienia się znajduje i jak długo trwa patologiczny związek. W trakcie terapii brana jest pod uwagę aktualna sytuacja danej osoby, jej wcześniejsze doświadczenia, a szczególnie jej osobowość. Każda z osób wymaga innej jakościowo i ilościowo interwencji terapeutycznej, a więc im bardziej indywidualnie zostanie potraktowana, tym większe szansę na skuteczną zmianę wewnętrzną i zewnętrzną.