Współuzależnienie

Współuzależnienie, to zespół skutków psychologicznych wynikających z życia w jednej rodzinie z alkoholikiem, powstałych w bezpośrednim związku z jego uzależnieniem. W wyniku zaistnienia powyższych okoliczności dochodzi do zmian w funkcjonowaniu zarówno systemu rodzinnego, jak jego nie uzależnionych uczestników. Współuzależnienie jest terminem, którego używa się na określenie wszystkich skutków psychologicznych wynikających z życia w jednej rodzinie z alkoholikiem, a powstałych w bezpośrednim związku z jego alkoholizmem. Utrzymywanie intymnych relacji z osobą uzależnioną przez okres co najmniej dwóch lat, bez szukania pomocy z zewnątrz można porównać do życia w obecności potężnego źródła zagrożenia i destabilizacji. Dostosowanie się do życia w takich okolicznościach polega w gruncie rzeczy na modyfikacji głębokich struktur adaptacyjnych nazwanych osobowością. Wówczas osoba współuzależniona reaguje w sposób nieadekwatny na sytuacje, które nie są źródłem zagrożenia. Jej życie staje się nieznośnie uciążliwe. Sama również staje się uciążliwa dla innych bliskich osób, ale sama nie wie dlaczego, co przysparza jej wstydu i poczucia winy. Bardzo często, potrafiąc żyć tylko w patologicznych okolicznościach, osoba współuzależniona prowokuje alkoholika by pił, nawet gdy ten podejmie decyzję o leczeniu. Przerwanie tego zaklętego i tragicznego kręgu, możliwe jest tylko przez zmianę, zarówno systemu rodzinnego, jak i wytrwałą pracę nad zmianą nieadekwatnych sposobów reagowania. A to jest możliwe tylko przy wsparciu innych osób.

Osoba współuzależniona charakteryzuje się co najmniej trzema objawami zaburzeń:

zaburzenia regulacji procesów emocjonalnych związane z nadmiernym tłumieniem wszelkich negatywnych emocji, które przejawia się w postaci braku ekspresji emocji lub okresowej utracie kontroli w formie „wybuchów” złości, żalu, gniewu, itp.;
stany depresyjne – jako konsekwencja niewyrażanej i kumulowanej złości wobec partnera, która z czasem zostaje przemieszczona na siebie samą;
nadmierna czujność i stan „pogotowia” emocjonalnego; stan ten jest konsekwencją długotrwałego przebywania w warunkach stresu, ograniczonych możliwości przewidywania zdarzeń oraz nastawienia na kontrolę i kierowanie zachowaniami innych osób;
tendencje kompulsywne jako obrona przed doświadczaniem zagrażających uczuć i emocji oraz sposób na sprawowanie kontroli nad zdarzeniami, które w swej istocie nie podlegają kontroli;
niepokój i stany lękowe – jako konsekwencja stosowania licznych mechanizmów obronnych, które powodują występowanie nieokreślonych, bezprzedmiotowych lęków bądź stanów paniki i leków egzystencjalnych czy biologicznych;
nadużywanie środków chemicznych (często psychotropowych) w celu łagodzenia swoich stanów lękowych, depresyjnych, czy napadów złości; życie w stanie ciągłego stresu, stosowanie różnych mechanizmów obronnych sprzyja nadużywaniu leków uspokajających, przeciwlękowych, przeciwdepresyjnych ale także innych substancji chemicznych, które regulują stany emocjonalne osoby;
zaburzenia psychosomatyczne – związane z długotrwałym funkcjonowaniem w stanie stresu oraz indywidualnymi tendencjami osoby do somatyzacji doświadczanych stanów emocjonalnych;
bycie, obecnie lub w przeszłości, ofiarą przemocy fizycznej lub nadużyć seksualnych – osoby współuzależnione są często ofiarami przemocy fizycznej lub nadużyć seksualnych, ale zwykle minimalizują jej rozmiary bądź zaprzeczają wystąpieniu takich zdarzeń , ponieważ zagraża to ich poczuciu własnej wartości.

W warstwie emocjonalnej to przede wszystkim permanentny stres, brak poczucia bezpieczeństwa i stabilizacji. Cechy osoby współuzależnionej to: przejawienie silnej koncentracji myśli, uczuć i zachowań na osobie pijącej, szukanie usprawiedliwień sytuacji picia, zaprzeczenie problemowi, ukrywanie problemu picia przed innymi, przejmowanie odpowiedzialności za zachowania pijącego partnera, łagodzenie konsekwencji jego picia- kłamie, dba o jego higienę, płaci długi, dba o jego wizerunek, dobre imię, przejmowanie obowiązków, które on zaniedbuje. Życie z alkoholikiem, codzienne zmaganie się z jego pijacką rzeczywistością, nie pozostaje bez skutku dla zdrowia. W pewnym momencie u wszystkich współuzależnionych pojawiają się objawy somatyczne. Czyli uporczywe bóle głowy, bezsenność, częste problemy z kręgosłupem, alergie, astma, duszności. I niemal u wszystkich występują nerwobóle umiejscowione w okolicach serca. W takiej sytuacji jest rzeczą oczywistą, że osoba współuzależniona ma bardzo mało czasu dla siebie. Margines jej/jego wolnego czasu zwęża się do minimum. Nie ma go na własny rozwój, odpoczynek, hobby. Czasu wolnego od zajmowania się mężem (żoną) i jego piciem pozostaje naprawdę mało. Gdy przestają być tak silnie skoncentrowane na mężach (żonach) są bardzo twórcze, A gdy znowu próbują ,,przycisnąć” partnerów, rezygnują z własnych zajęć. Kolejna trudnością w życiu z alkoholikiem jest emocjonalna karuzela, brak normalności.

Emocją wyjątkowo silnie przeżywaną przez współuzależnione jest wstyd. Może być tak wielki, że paraliżuje działania. Często to właśnie wstyd stoi za tym, że kobieta (mężczyzna) nie zgłasza się na leczenia, nie idzie do sądu, nie zgłasza przemocy na policję. Ponadto współuzależnione żony (mężowie) czują się winne za picie współmałżonka. Uważają, że to ich wina.